Sławomir Mrożek – prawda, wolność i lęk

Jako twórca wszechstronny Sławomir Mrożek bez trudu porusza się po rozmaitych formach wypowiedzi literackiej, ale również skala jego zainteresowań tematycznych daje szerokie pole możliwości badaczom jego twórczości. Jedną z najświeższych rozpraw otwierających kolejny nurt interpretacyjny dorobku pisarza jest wydana w „Arcanach” książka Agnieszki Kurnik pt. Wolność w prawdzie w twórczości literackiej Sławomira Mrożka.
27.05.2013 14:45

Autorka, doktor nauk humanistycznych UJ, szczególnie zainteresowana myślą m.in Jana Pawła II, a w sporej części właśnie Sławomira Mrożka, wystawia świadectwo etyczno-moralnej perspektywy czytania zarówno jego prozy, jak i dramatów. Zaznacza, że książka jej ma w pewnym sensie charakter przełomowy – jest przeciwstawieniem się zrodzonej w latach 70. XX wieku tezie, mówiącej o braku jakiejkolwiek „jednolitej linii rozwojowej”, która spajałaby cały dorobek myślowy pisarza. W kontekście tekstów Mrożka Agnieszka Kurnik podejmuje tematykę wolności w sensie etycznym oraz świadomość istnienia jednostki, odkrywając tym samym dynamiczną linię jego twórczej myśli.

Wpływ Freuda i Junga

Na wstępie autorka zachęca do zbadania różnokierunkowych źródeł wczesnej twórczości dramatycznej Mrożka i choć słowa pisarza na ogół wymykają się wszelkim schematom myślowym, rysuje obszerną panoramę jego inspiracji, również tych psychoanalitycznych – wskazuje bowiem na Zygmunta Freuda i Karola Gustawa Junga jako badaczy, z których Mrożek pragnie czerpać pełną garścią, a których założenia wpisał w swoje przemyślenia o granicach świadomości człowieka. Na podstawie najsłynniejszych utworów z tego okresu (m.in. Strip – tease, Tango, Dom na granicy czy Indyk) Agnieszka Kurnik dokonuje niezwykle szczegółowej i precyzyjnej analizy poszczególnych dramatów, dając nam klucz do odczytania systemu etycznego Mrożka. Ta metoda będzie zresztą obecna w toku dalszej lektury.

Zagadnienie Wolności w aspekcie moralnym zostaje przydana Mrożkowi również jako młodemu prozaikowi. Jego wczesne prozy okazują się próbą zapisania świata jako przestrzeni zmagań mentalności jednostek ze społeczno – moralno – polityczną rzeczywistością, w której owe jednostki nie mogą się odnaleźć.

Imponderabilia

Autorka prowadzi swoje rozważania do czasu dramatów emigracyjnych Mrożka – sporą część poświęca jednemu z najznamienitszych tekstów dramatycznych – Emigrantom, jako utworowi, który wyznaczył pewien wzór rozumienia zniewolenia w opowiadaniach lat 80. Prócz obfitych przytoczeń pochodzących bezpośrednio z utworów i prywatnej korespondencji Mrożka, rozważania te poparte są wypowiedziami historycznoliterackim i filozoficznymi znawców takich jak Jan Błoński czy Stanisław Kowalczyk, co dodatkowo wzbogaca wnioski analityczne.

Autorka, badając pojęcie wolności u Mrożka, sięga także do jego oceny strachu – nieodłącznego warunku wolności: Lęk, strach, którego „znawcą” a  nawet „poetą” jest, podług J. Błońskiego, sam Mrożek to konsekwencja pojmowania wolności jako konieczności. Odpowiedzialność, integralnie związana z wolnością, jak i ryzyko popełnienia błędu budzą w jednostce rozliczne obawy. Nie traktując strachu wyłącznie jako wyniku zaistnienia sytuacji ekstremalnych, autor wiąże go ściśle z egzystencją jednostki.

zajrzyjdoksiegarni_120W książce Agnieszce Kurnik otrzymujemy zbiór interpretacji starannie wyselekcjonowanego materiału literackiego, na podstawie którego zrodziły się refleksje dotyczące moralnej i etycznej problematyki twórczości Sławomira Mrożka, jakże często zbliżającego się w swoich tekstach do doświadczenia pełni człowieczeństwa i zrozumienia jego istoty.

Czym jest „krzywe zwierciadło” Mrożka, jak odradza się rozebrany na kawałki świat wartości takich jak Prawda, Dobro i Piękno i jak poruszają się bohaterowie konkretnych dramatów w przestrzeni wyboru dobra i zła – nad tym zastanawia się Agnieszka Kurnik, prezentując oryginalny projekt ontologiczny mrożkowskiego bohatera.

Natalia Tokarczyk

 

Agnieszka Kurnik, Wolność w prawdzie w twórczości Sławomira Mrożka, Kraków 2013, ss.207.


Ostatnie wiadomości z tego działu

Konserwatywne książki: Przebudzenie Polaków

Recenzje „Pism” Konińskiego i „Cienia Lucyfera” w miesięcznikach historycznych

Jak dorastało niechciane dziecko III RP?

Jak być dumnym z polskości

Komentarze (0)
Twój nick:
Kod z obrazka:



Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Wszystkie opinie są własnością piszących. Ponadto redakcja zastrzega sobie prawo do kasowania komentarzy wulgarnych lub nawołujących do nienawiści.

Wyszukiwarka

Facebook


Wszystkie teksty zamieszczone na stronie są własnością Portalu ARCANA lub też autorów, którzy podpisani są pod artykułem.
Redakcja Portalu ARCANA zgadza się na przedruk zamieszczonych materiałów tylko pod warunkiem zamieszczenia informacji o źródle.
Nowa odsłona Portalu ARCANA powstała dzięki wsparciu Fundacji Banku Zachodniego WBK.