Powojenne eseje Ernsta Jüngera

Jünger to jeden z najważniejszych pisarzy niemieckojęzycznych XX wieku. Szczególnie płodny okres w jego twórczości przypadł na lata czterdzieste i pięćdziesiąte. Pomiędzy powieściami czy wspomnieniami napisał także szereg esejów światopoglądowych, których treść polski czytelnik może poznać dzięki tomowi „Węzeł gordyjski”.
20.08.2013 14:15

Pisma Jüngera zostały wydane pod redakcją specjalisty od literatury niemieckiej, prof. Wojciecha Kunickiego. Wraz z wrocławskim profesorem w pracach wzięli udział także Natalia Żarska i Krzysztof Żarski – naukowcy specjalizujący się w badaniach nad literaturą naszego zachodniego sąsiada. Książka zawiera pięć powojennych esejów Jüngera, ale zainteresowany czytelnik znajdzie w niej również wstęp autorstwa prof. Kunickiego omawiający kwestię artyzmu eseistyki jüngerowskiej, a także posłowie napisane przez K. Żarskiego o genezie i recepcji późnej eseistyki niemieckiego pisarza.

Rewolucyjny konserwatysta to nie nazista

Ernst Jünger jest najbardziej znanym przedstawicielem rewolucyjnego konserwatyzmu, czyli niejednorodnego prądu intelektualnego w przedwojennych Niemczech. Wśród głównych idei, które łączyły rewolucyjnych konserwatystów była głęboka niechęć do Republiki Weimarskiej, sprzeciw wobec marksizmu i komunizmu łączony z systematyczną krytyką liberalizmu i kapitalizmu.

Specyfiką tego okresu w niemieckiej historii jest systematyczne zdominowanie sceny politycznej przez narodowych socjalistów. Postawa Jüngera, a także części jego intelektualnych kolegów, polegająca na odcięciu się od nazizmu uważanego przez nich za prymitywny – przyciąga uwagę. Wśród rewolucyjnych konserwatystów nietrudno znaleźć i takich, którzy rywalizację z nazistami o rząd dusz przypłacili życiem. W tym sensie eseistyczne refleksje niemieckiego pisarza, tworzone w obliczu przegranej przez Niemcy wojny i postępującego konfliktu zimnowojennego, wydają się szczególnie interesujące, bo świat, w którym żyjemy to ciągle ład powojenny, na konsekwencjach II wojny światowej zbudowany.

Pokój w czasie wojny

adsfadf_598Najwcześniejszym z zamieszczonych w książce tekstów jest esej pod tytułem „Pokój. Ernst Jünger tworzył go jeszcze w czasie wojny, od roku 1941, m.in. w okresie trzyletniej służby w sztabie głównodowodzącego okupowanej Francji. W trakcie tworzenia w 1944 na froncie włoskim zginął syn Jüngera, któremu ostatecznie ojciec zadedykował esej. Na ten kontekst trzeba zwracać uwagę czytając tekst. A o czym jest sam esej? Zdaniem prof. Kunickiego można go „czytać z jednej strony jako manifest intencjonalności pokolenia usiłującego powrócić do personalizmu chrześcijańskiego, a drugiej jako częściowo spełniony operacyjny tekst dla danej sytuacji etycznej lat wojny i lat bezpośrednio powojennych”. Intersujący wydaje się wątek próby wykorzystania tego traktatu przez niechętnie nastawionych do Hitlera wyższych dowódców niemieckiej armii – Erwin Rommel planował nawet druk eseju dla swoich żołnierzy. Te nadzieje pogrzebał ostatecznie nieudany zamach na Hitlera przeprowadzony przez Clausa Stauffenberga i w konsekwencji brutalne rozbicie konserwatywnej opozycji w strukturach armii. Wątek ten czytelnik może poznać dokładniej w posłowiu.

Azja przeciw Europie: konflikt odwieczny

Tytułowy esej „Węzeł gordyjski” Jünger napisał w roku 1950. Niemiecki publicysta podnosi w nim problem odwiecznej rywalizacji między Azją a Europą. Nie jest to jednak tekst o niedawnym starciu tych dwóch kontynentów, jak można by interpretować wschodni front II wojny światowej. Samo to wydarzenie taktowane jest przez Jüngera jako tylko zajrzyjdoksiegarni_120kolejne z wielu starć, których początek opisywał już Herodot, opiewając wojnę persko-grecką. Taka perspektywa, polegająca na sięganiu w mity i historię najdawniejszą, pozwala Jüngerowi spojrzeć na tę „najwyższej rangi konfrontację w dziejach świata” ze sporego dystansu.

Przyjmując ten punkt widzenia, trudno nie zgodzić się z tezą, że konflikt Azji z Europą ciągle trwa, a jego szachownicą niezmiennie pozostaje pas ziem między Niemcami i Rosją – Polska właśnie. W tym sensie refleksje niemieckiego konserwatysty sprzed ponad już pół wieku pozostają aktualne i warte chwili refleksji.

Adam Zechenter


Ostatnie wiadomości z tego działu

Konserwatywne książki: Przebudzenie Polaków

Recenzje „Pism” Konińskiego i „Cienia Lucyfera” w miesięcznikach historycznych

Jak dorastało niechciane dziecko III RP?

Jak być dumnym z polskości

Komentarze (1)
Twój nick:
Kod z obrazka:


Want to bet these are mostly ex convicts and other assorted losers and loons?I also wager that the I
13.05.2016 23:33
Want to bet these are mostly ex convicts and other assorted losers and loons?I also wager that the IFI was funded by KSA, I mean that complex is big and runs into the millions of dollars and the Muslim community isn't that rich.And we shouldn't worry about overt attacks here in the U.S. since the Muzzies have found so many pliant poliqicos(tuislings) at the national and local levels who will sell out their children and country for 20 pieces of silver.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Wszystkie opinie są własnością piszących. Ponadto redakcja zastrzega sobie prawo do kasowania komentarzy wulgarnych lub nawołujących do nienawiści.

Wyszukiwarka

Reklama

Facebook


Wszystkie teksty zamieszczone na stronie są własnością Portalu ARCANA lub też autorów, którzy podpisani są pod artykułem.
Redakcja Portalu ARCANA zgadza się na przedruk zamieszczonych materiałów tylko pod warunkiem zamieszczenia informacji o źródle.
Nowa odsłona Portalu ARCANA powstała dzięki wsparciu Fundacji Banku Zachodniego WBK.