Główną teza, którą udowadnia francuski filozof to proces degradacji prawa. Zamiast bronić integralnych wartości takich jak: wolność, własność czy indywidualność, prawo zajmuje się „zagrabianiem” ich poprzez nieustanną ingerencję władzy w życie jednostek. Zdaniem Bastiata upowszechniło się zjawisko grabieży legalnej, w której to system prawny reprezentowany przez władzę, policję czy sądy dokonuje ataków na jednostkę, jej wolność czy majątek. Autor „Prawa” wymienia liczne przykłady – które pomimo upływu ponad 150 lat – nadal są aktualne: ochrona rynku, monopol oświaty, regulacja przemysłu czy ingerowanie w życie społeczne i religijne. Dla zrozumienia podstawowej tezy tej książki konieczne jest zdanie: Nie jest prawdą, jakoby misją prawa było zarządzanie naszym sumieniem, poglądami, wolą, wykształceniem, uczuciami, pracą, handlem, zdolnościami czy też wreszcie zapobieżenie temu, by prawo jednego człowieka nie przywłaszczało sobie prawa drugiego w żadnej z tych stref.

Ciekawym zabiegiem w tej publikacji jest nakreślenie przez francuskiego myśliciela jego wizji organizacji życia publicznego. Można ją zakwalifikować do perspektywy państwa jako „stróża nocnego”, które pozwala jednostkom się rozwijać, nie ingeruje w ich życie religijne ani gospodarcze, ale potrafi zabezpieczyć człowiekowi swobodę, zabezpieczyć jego dobytek i ochronić w przypadku grabieży. Francuski filozof, aby dobitniej udowodnić przewagę jego wizji prawa(państwa) nad socjalizmem, ukazuje jasne przykłady: najbardziej szczęśliwe są te narody, gdzie państwo nie ingeruje w życie jednostki, gdzie podatki są najniższe, gdzie nie występuje machina biurokratyczna. Bastiat jest przekonany, że władza, która nie ingeruje w społeczeństwo, a jedynie skupia się na ochronie ludzkiej wolności i własności gwarantuje harmonię i stabilność, gdyż wtedy jednostka jest zainteresowana własnym rozwojem, a nie domaganiem się podwyżek lub opieki socjalnej ze strony państwa.Bastiat jest przekonany, że władza, która nie ingeruje w społeczeństwo, a jedynie skupia się na ochronie ludzkiej wolności i własności gwarantuje harmonię i stabilność

Warto zwrócić uwagę na ciekawą formę tejże publikacji. Bastiat stawia liczne pytania, polemizuje z innymi filozofami, zwraca się bezpośrednio do adresatów, wykrzykuje, poucza. Ponadto w prostych zdaniach i przejrzystych argumentach udowadnia przewagę wolnego rynku i ograniczenia wszechwładzy państwa nad socjalizmem i systemem państwa opiekuńczego. W publikacji ciekawą rolę pełnią obrazki, które na początku każdego z rozdziałów w ironiczny sposób przedstawiają absurdy socjalizmu.

Bez wątpienia, pomimo upływu 150 lat „Prawo” Bastiata nie straciło na ważności. Dzięki tej książce możemy zastanowić się skąd się wzięła wszechwładza i brak odpowiedzialności urzędników, ograniczenie zasad wolnej konkurencji rynkowej czy ingerowanie państwa w decyzję jednostek w różnych sferach życia. Bastiat nie tylko przedstawia genezę tego zjawiska, ale też pokazuje drogę, którą trzeba dążyć do odwrócenia tego stanu rzeczy.

Piotr Juchowski

Fredric Bastiat, Prawo, Warszawa 2015, Wydawnictwo Prohibita, ss. 84.