Człowiek, który stracił Chiny?

Czang Kaj-szek to postać kontrowersyjna, budząca skrajne opinie wśród ludzi. Jednym jawi się jako niezłomny wróg komunistów, osoba stawiająca dobro swojego narodu ponad własne. Dla drugich jest autokratycznym przywódcą, pozbawionym talentów politycznych, żerującym na mocarstwach Zachodu. Jaki naprawdę był Czang? Jak wyglądała jego droga do państwowych szczytów? Co kierowało jego decyzjami politycznymi? Każdy spragniony wiedzy Czytelnik znajdzie odpowiedzi na te pytania w książce Jakuba Polita Pod wiatr. Czang Kaj-szek (1887-1975).

04.05.2011 19:24

Czang Kaj-szek dla każdego

Praca podzielona jest na sześć części, dzielących życie Czanga na konkretne etapy. Czytelnik zagłębiający się w lekturę, poznaje losy Chińczyka od narodzin, aż do czasów Hu Jintao (opisanie pośmiertnych losów bohatera).

Na przestrzeni jego długiego życia miało miejsce wiele wydarzeń ważnych dla dziejów Azji, a nawet całego świata. Polit w barwny sposób kreśli na kartach książki życiorys Czanga na tle wydarzeń politycznych o tak doniosłym znaczeniu. Specjalnie użyte zostało słowo „politycznych”, gdyż praca ta jest w niemalże stu procentach właśnie biografią polityczną. Nie oznacza to jednak, że innych aspektów w niej brak. Poruszane są kwestie gospodarcze, ekonomiczne – osadzone są jednak w realiach politycznych i nie funkcjonują w książce jako osobny temat.

Każda z części książki stanowi zamknięty rozdział z życia Czanga: rewolucyjna młodość, Ekspedycja północna, rządy w Nankinie, wojna z Japończykami a dalej z komunistami Mao Zedonga, a także życie na Tajwanie. Autor stara się jak najdokładniej opisać losy Czanga, nie faszerując przy tym pracy niebotycznymi ilościami faktów i szczegółów. Wręcz przeciwnie – książka zawiera refleksje, hipotezy, a także anegdoty czy opisy bitew (nota bene w dużej mierze bardzo drastyczne) zaczerpnięte z źródeł pamiętnikarskich. Pozwalają one lepiej zrozumieć procesy zachodzące w Chinach XX wieku. Co więcej, język monografii jest bardzo przystępny, co bardzo ułatwia lekturę, zważywszy na fakt, iż dużo nazw własnych jest w języku chińskim. Jak już zostało wspomniane, Polit nie stara się zarzucać faktografią, toteż Czytelnik po pewnym czasie „oswaja się” z ich specyfiką. Postaci istotne dla historii Czanga przewijają się przez większość, a czasami nawet przez całość dzieła (vide Sun Yatsen, mentor Czanga).

Chiny państwa Czangów

Główna część Pod wiatr skupia się na próbach stworzenia przez Czang Kaj-szeka oraz jego żonę (Song Meiling) w pełni zjednoczonych, silnych Chin. Po udanej próbie zjednoczenia kraju w wyniku Ekspedycji północnej w latach 20-tych, Czang konsekwentnie starał się utwierdzać pozycję Chin na arenie międzynarodowej.

Zniszczone po wojnach państwo budował niemalże od podstaw, stojąc na jego czele. Polit szczegółowo opisuje, jak wiele trudu i wysiłku kosztowało Czanga podniesienie Chin do rangi mocarstwa światowego. Przytacza opinie naocznych świadków (także polityków Zachodnich, stojących nieraz w opozycji do Chińczyka), które ukazują siłę charakteru i wolę walki generalissimusa. Uwypuklona jest postawa Aliantów wobec Chin w czasie II wojny światowej, a także krótko po niej, w czasie walk Komunistycznej Partii Chin z Kuomintangiem.

W końcu Czytelnik razem z Czangiem i jego bliskimi opuszcza Chiny kontynentalne i udaje się na Formozę (Tajwan), gdzie pozostaje z nim aż do kresu jego dni.

Tytuł książki jest jak najbardziej adekwatny do postaci Czang Kaj-szeka. Chińczyk nigdy nie miał drogi usłanej różami, płynął pod wiatr. Determinacja i upór w dążeniu do celu doprowadziły go do stworzenia liczących się w świecie Chin. Jednak można się też zastanowić, czy te same cechy nie okazały się zgubne dla niego samego i dla Chin? W końcu nie przypadkiem Brian Crozier zatytułował swoją książkę o Czangu The man who lost the China (pl. Człowiek, który stracił Chiny).

Miejsce na krytykę

Monumentalna praca Polita uzupełnia lukę na polskim rynku wydawniczym. Czang Kaj-szek nie doczekał się wcześniej własnej monografii. Jego nazwisko pojawiało się w podręcznikach, sporadycznie w artykułach czy w syntezach dziejów Chin lub Tajwanu. Polit zebrał materiały i stworzył syntezę, posiadającą jednak „otwarte drzwi” dla dalszych badań (do czego sam Autor się przyznaje). Książka bazuje na źródłach w głównej mierze anglojęzycznych, ale również rosyjskich czy polskich. Uzupełnieniem były artykuły prasowe z periodyków zagranicznych, a także liczne pamiętniki i wspomnienia postaci pośrednio lub bezpośrednio mających związki z Czang Kaj-szekiem. Poza tym, Autor korzystał z licznych opracowań w języku angielskim, a także francuskim.

Niestety, praca jest pozbawiona archiwalnych źródeł w języku chińskim, których to analiza mogłaby zmienić interpretację niektórych wydarzeń lub dokładniej naświetlić pewne niejasności. Wśród wielu walorów poznawczych, pracy brakuje kilku rzeczy, które, miejmy nadzieję, zostaną uzupełnione w wznowieniach. Czytelnik podczas lektury powinien mieć przed oczami mapę Dalekiego Wschodu oraz samych Chin. Brak odpowiedniego aneksu utrudnia lokalizację poszczególnych prowincji czy mniej znanych miast, a przecież topografia Chin nie jest tak oczywista dla europejskiego Czytelnika.

 

Tomasz Prenzyna

 

Jakub Polit, Pod wiatr. Czang Kaj-szek (1887-1975), Kraków 2008, ss. 756 + czarno-białe fotosy


Ostatnie wiadomości z tego działu

Konserwatywne książki: Przebudzenie Polaków

Recenzje „Pism” Konińskiego i „Cienia Lucyfera” w miesięcznikach historycznych

Jak dorastało niechciane dziecko III RP?

Jak być dumnym z polskości

Komentarze (0)
Twój nick:
Kod z obrazka:



Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Wszystkie opinie są własnością piszących. Ponadto redakcja zastrzega sobie prawo do kasowania komentarzy wulgarnych lub nawołujących do nienawiści.

Wyszukiwarka

Reklama

Facebook


Wszystkie teksty zamieszczone na stronie są własnością Portalu ARCANA lub też autorów, którzy podpisani są pod artykułem.
Redakcja Portalu ARCANA zgadza się na przedruk zamieszczonych materiałów tylko pod warunkiem zamieszczenia informacji o źródle.
Nowa odsłona Portalu ARCANA powstała dzięki wsparciu Fundacji Banku Zachodniego WBK.